ارتودنسی متحرک: روشی انعطاف‌پذیر برای اصلاح ناهنجاری‌های دندان

ارتودنسی متحرک یکی از روش‌های پرکاربرد و منعطف برای اصلاح ناهنجاری‌های دندانی است که به بیمار امکان می‌دهد دستگاه ارتودنسی را هنگام خوردن، مسواک زدن یا در موقعیت‌های خاص از دهان خارج کند. در این مقاله به معرفی مزایا، مراحل درمان و نکات مهم در مورد ارتودنسی متحرک می‌پردازیم تا این روش را بهتر بشناسید.

 ارتودنسی متحرک چیست؟

ارتودنسی متحرک شامل دستگاه‌هایی است که برای اصلاح موقعیت دندان‌ها و فک‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند و می‌توانند به راحتی از دهان خارج شوند. این دستگاه‌ها که اغلب از پلاستیک و سیم ساخته می‌شوند، به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که به‌صورت سفارشی برای هر بیمار ساخته شده و متناسب با نیازها و ناهنجاری‌های خاص او تنظیم می‌شوند. ارتودنسی متحرک بیشتر برای اصلاح ناهنجاری‌های خفیف تا متوسط دندانی استفاده می‌شود و به‌خصوص در دوران کودکی و نوجوانی که دندان‌ها و فک‌ها هنوز در حال رشد هستند، بسیار مؤثر است.

مزایای ارتودنسی متحرک

یکی از مهم‌ترین مزایای ارتودنسی متحرک، قابلیت جابه‌جایی آسان آن است. بیماران می‌توانند این دستگاه‌ها را به‌راحتی هنگام خوردن، آشامیدن، مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن از دهان خارج کنند، که این امر رعایت بهداشت دهان و دندان را تسهیل می‌کند. این ویژگی، خطر تجمع باکتری و ایجاد پوسیدگی‌های احتمالی دندان را کاهش می‌دهد.

علاوه بر این، ارتودنسی متحرک نسبت به روش‌های ثابت، معمولا راحت‌تر و کمتر دردناک است. چون این دستگاه‌ها بر خلاف سیم‌ها و براکت‌های ثابت به دندان‌ها فشار مستقیم نمی‌آورند، ناراحتی کمتری برای بیمار ایجاد می‌کنند. همچنین، برخی از دستگاه‌های ارتودنسی متحرک به دلیل طراحی خاص خود می‌توانند به اصلاح اختلالات عملکردی مانند عادت‌های نادرست بلع نیز کمک کنند.

 مراحل درمان ارتودنسی متحرک

درمان ارتودنسی متحرک معمولاً با یک جلسه مشاوره و ارزیابی توسط متخصص ارتودنسی آغاز می‌شود. ابتدا پزشک وضعیت دندان‌ها و فک‌ها را بررسی می‌کند و در صورت لزوم، تصاویر و قالب‌هایی از دندان‌ها تهیه می‌کند. سپس با توجه به نیاز بیمار، دستگاه ارتودنسی متحرک مناسب طراحی و ساخته می‌شود.

بیمار باید دستگاه ارتودنسی متحرک را مطابق با توصیه پزشک استفاده کند و به‌طور منظم برای تنظیم و بررسی پیشرفت درمان به مطب مراجعه کند. ارتودنسی متحرک نیازمند پایبندی دقیق بیمار به زمان‌بندی استفاده است، زیرا برای دستیابی به نتایج مطلوب، استفاده مداوم از دستگاه اهمیت بالایی دارد. عدم استفاده مداوم می‌تواند روند درمان را به تأخیر بیندازد.

چه کسانی مناسب ارتودنسی متحرک هستند؟

ارتودنسی متحرک بیشتر برای افرادی که نیاز به اصلاحات خفیف تا متوسط دندانی دارند مناسب است. این روش اغلب برای کودکان و نوجوانان توصیه می‌شود، زیرا در سنین رشد قرار دارند و دندان‌ها و فک‌هایشان به راحتی اصلاح می‌شوند. با این حال، برخی از بزرگسالان نیز می‌توانند از ارتودنسی متحرک بهره‌مند شوند، به‌ویژه اگر به دنبال یک راهکار انعطاف‌پذیر و راحت باشند.

معایب و محدودیت‌های ارتودنسی متحرک

با وجود مزایای فراوان، ارتودنسی متحرک دارای محدودیت‌هایی نیز است. این دستگاه‌ها ممکن است برای برخی بیماران که به اصلاحات پیچیده‌تری نیاز دارند مناسب نباشند. همچنین، ارتودنسی متحرک نیازمند تعهد و پایبندی بیمار به استفاده مداوم است و اگر بیمار دستگاه را به‌طور منظم استفاده نکند، روند درمان به تعویق می‌افتد.

ارتودنسی متحرک

در این روش ارتودنسی از دستگاهها و پلاک های متحرک کمک گرفته می شود.

در روش درمانی با استفاده از ارتودنسی با دستگاه متحرک، بیمار قادر خواهد بود تا بدون نیاز به وجود پزشک، دستگاه را به راحتی هنگام غذا خوردن و یا مسائل بهداشتی دهان، خارج کرده و پس از انجام آنها مجددا در دهان جایگذاری نماید.

در این روش بسته به میزانی که بیمار از دستگاه به طور مداوم استفاده کند، طول درمان متغیر خواهد بود. پس در نتیجه در ارتودنسی متحرک ، همکاری بیمار در طول دوره‌ی درمان ارتودنسی بسیار حائز اهمیت می‌باشد.

این روش درمانی در اکثر مواقعی که نیاز به اصلاح جزئی در دهان و دندان وجود دارد، استفاده می‌شود. و همچنین باید گفت که این دستگاه تنها مختص به یک فک نمی‌باشد و برای هر دو فک طراحی شده است و قابل استفاده برای هر دو فک می‌باشد.

ارتودنسی متحرک به طور کلی برای دو دسته از درمان ها مورد استفاده قرار می گیرد:

• مرتب کردن دندانها 
• هدایت رشد فک (ارتوپدی فک).

مرتب کردن دندانها با ارتودنسی متحرک

به طور معمول مرتب کردن دندانها به کمک ارتودنسی متحرک نسبت به ارتودنسی ثابت کمتر دقیق بوده و بیشتر محدود به کودکان و نوجوانان است.

بیشتر بدانید: ارتودنسی نامرئی چیست؟

 ارتوپدی فک با ارتودنسی متحرک

برای هدایت رشد فک در سنین رشد می توان از دستگاههای متحرک معینی کمک گرفت. ناهنجاری هایی نظیر جلو بودن فک پایین ، عقب بودن فک پایین ، انحراف فک و … به این روش قابل درمان خواهند بود.

مخاطبان ارتودنسی متحرک چه کسانی هستند؟

بیمار در پس اولین مراجعه به پزشک متخصص ارتودنسی مورد چکاپ قرار می‌گیرد و به طور کامل معاینه و مشاوره برای آن شخص صورت می‌گیرد. هم چنین باید بیان کرد که در همان جلسه با توجه به وضعیت فک و دندان‌ها بهترین روش درمانی را به شما ارائه می‌شود. در همین رابطه باید یادآور شد که در اکثر مواقع ارتودنسی با استفاده از دستگاه متحرک، برای فک بالا کاربردی‌تر بوده و برای افراد با گروه سنی پایینتر موثر‌تر از دیگر گروه‌های سنی واقع می‌شود اما باید گفت که این روش برای افراد در همه‌ی سنین نیز امکان‌پذیر می‌باشد.

انواع وسایل ارتودنسی به روش ارتودنسی متحرک :

• ارتودنسی نامرئی: اگر بیماری مایل نباشد تا براکت های ارتودنسی در چهره ی او تغییری ایجاد کند، می‌تواند با پزشک خود مشورت کند و از این دستگاه برای روند درمانی خود استفاده کند. لازم به ذکر است که بدانید مدت طول دوره درمان با استفاده از این روش تا حدود 15 ماه به طول می‌انجامد و می‌بایست پلاک جدید را هر دو هفته یکبار تعویض و از پزشک خود دریافت کنید. این پلاک برخلاف بریس ثابت به راحتی توسط بیمار قابل خارج شدن از دهان می‌باشد.
• پلاک نگهدارنده: این نوع پلاک می‌بایست بلافاصله بعد از درمان به وسیله‌ی پلاک ثابت استفاده شود تا از جا به جایی فک جلوگیری کند. در صورت عدم استفاده از این پلاک، دندان‌ها به حالت اولیه بازخواهند گشت و درواقع عمل درمانی شما نتیجه و اثری نخواهد داشت.
• هدگیر: این دستگاه کمک شایانی به ناهنجاری‌های رشدی می‌رساند و با اعمال فشار به فک و دندان‌های بالا موقعیت و جایگاه مناسب دندان‌ها را برای آنها مشخص می‌کند و آنها را به همان سمت سوق می‌دهد. اما اینکه بیمار تا چه مدت نیاز به استفاده از هدگیر را دارد، بسته به میزان مشکلات فک او می‌باشد و می‌بایست به صورت مداوم و مستمر از آن استفاده شود. مسئله‌ی قابل توجه این است که شما نسبت به استفاده از هدگیر هنگام ورزش کردن و غذا خوردن و مسواک زدن منع می‌باشید.
• وسیع کننده کام : این دستگاه فضای فک بالا را پهن و وسیع تر می‌نماید. شامل دو نیمه بوده که از قسمت میانی با پیچ به یکدیگر متصل شده‌اند. این پیچ در هر جلسه‌ی درمانی اندکی چرخانده می‌شود و همین امر سبب می‌شود تا دستگاه وسیع‌تر شده و در نهایت استخوان‌ها از یکدیگر دورتر شده و استخوان جدید فاصله را پر می‌کند. پس از دریافت نتیجه‌ی دلخواه این دستگاه در جای خود باقی می‌ماند تا استخوان فک در جای خود تثبیت شود. طول دوره‌ی استفاده از این دستگاه، باتوجه به میزان انبساط استخوان فک بیمار، چیزی در حدود 3 تا 6 ماه می‌باشد.
• فضا نگهدارنده متحرک : از این دستگاه برای درمان ارتودنسی کودکان به خصوص هنگامی که دندان شیری کودک زودتر از موعد مقرر آن بیافتد، استفاده می‌شود. استفاده از این دستگاه موجب می‌شود تا دندان های شیری دیگر، در جهت فضای خالی که دندان شیری افتاده است، حرکت نکنند و به عبارتی این فضای خالی را برای دندان دائمی که قرار است رشد کند نگه می‌دارد.

مزایای ارتودنسی متحرک :

از مزایای این روش می‌توان به رعایت آسان بهداشت و قابلیت جابه جایی آن اشاره کرد که همین امر باعث می‌شود تا در این روش خطر ابتلا به بیماری‌های لثه اعم از عفونت و … به طرز چشمگیری کاهش ‌یابد.

از ارتودنسی متحرک برای اصلاح مشکلات جزئی فک و دندان می‌توان استفاده کرد.

طول دوره‌ی درمان :

مدت طول درمان به این روش طولانی تر از درمان به روش ارتودنسی ثابت می‌باشد. اما می‌توان اذعان داشت که حداقل زمان مورد نیاز برای درمان با استفاده از ارتودنسی متحرک، به مدت 6 ماه می‌باشد و زمان دقیق آن به عواملی چون نوع ناهنجاری دهان و دندان و پیچیدگی درمانی بیمار وابسته است. اما علت استفاده از ارتودنسی متحرک به دنبال درمان با ارتودنسی ثابت به جهت این امر می‌باشد که دندان‌ها در جای خود ثابت بمانند و این امر در مواردی جزئی استفاده می‌شود.

عوامل موثر در دستیابی به نتیجه مطلوب  :

• جلسات درمانی پیوسته
• مراقبت ویژه ازنظر بهداشت دهان و دندان
• استفاده پیوسته از دستگاه به جز در موارد خاص

نکات مراقبتی پلاک‌های متحرک :

• در هنگام ورزش می‌بایست دستگاه ارتودنسی متحرک را از دهان خارج کنید.
• دستگاه را با استفاده از آب داغ نشویید زیرا سبب ذوب پلاستیک آن می‌شود.
• در هنگام صرف غذا دستگاه ارتودنسی متحرک را از دهان خارج نمایید.
• با استفاده از محلول شستشو، هفته ای یکبار، دستگاه ارتودنسی را بشویید.

معایب ارتودنسی متحرک :

• تجهیزات ارتودنسی در اولین روزها یا هفته‌های شروع درمان مشکل‌ساز است و بیمار می‌بایست مرتبا از دستگاه ارتودنسی استفاده نماید.
• جابجایی دندان‌ها در اثرارتودنسی متحرک به صورت جزئی اتفاق میافتد.
• ارتودنسی متحرک برای حرکت دادن جداگانه چند دندان کارآمد نیست.
• ارتودنسی متحرک مشکلات گفتاری نیز به همراه خواهد داشت.
• تحمل کردن وسایل متحرک فک پایین دشوار است، به همین دلیل این وسایل معمولاً ساخته نمی‌شود.

هزینه ارتودنسی متحرک:

از عوامل تاثیرگذار در هزینه ارتودنسی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نوع درمان متناسب با نیاز بیمار
• طول مدت درمان
• میزان به هم ریختگی دندان‌ها
• نوع تجهیزات استفاده شده
• نیاز به درمان‌های جانبی همچون جراحی فک در کنار ارتودنسی
• میزان دستمزد متخصص ارتودنسی