سلامت دهان و دندان در معلولین 

حفظ سلامت دهان و دندان همیشه مورد اهمیت ویژه بوده و هست و همچنین همه میدانیم که این موضوع ارتباط مستقیم با سلامت عمومی بدن انسان دارد. همینطور سلامت دهان و دندان در معلولین نیز نیاز به توجه بیشتری دارد.

سلامتی دهان و دندان علاوه بر اینکه در امر جویدن غذاها و صحبت کردن تاثیرگذار است، در روابط اجتماعی نیز بسیار موثر است زیرا داشتن لبخندی زیبا باعث افزایش اعتماد به نفس در افراد میشود.

البته واضح است در افرادی که دارای درجات متفاوتی از ناتوانایی های جسمی و ذهنی هستند، سلامت دهان و دندان در معلولین نیز همانند افراد سالم دارای اهمیت ویژه بوده و باید شرایط مناسب جهت نگهداری این سلامتی و پیشرفت آن فراهم گردد.

شرایط ارتودنسی در معلولین

اختلالات ارتودنسی (مثل بعضی مشکلات ارتوپدیک) بیشتر ناشی از اختلالات تکاملی است تا بیماری و لذا این مشکلات، بیماری نیستند بلکه یک ناتوانی و معلولیت به حساب می آیند. برای درک بیشتر این مطلب که مشکلات دندانی-صورتی یک معلولیت روانی-اجتماعی هستند و علت تغییر نگرش سیستم های بهداشتی امروزی به درمان های ارتودنسی به نتیجه چند مطالعه در این خصوص اشاره می کنم. معمولا افراد از روی ظاهر صورت دیگران خصوصا در ملاقات اول درباره آنها قضاوت می کنند. .

دندانپزشکان برای درمان کودکان مخصوصاً کودکانی که از ناتوانی جسمی ذهنی رنج می‌برند نیازمند تخصص منحصر به فرد و آموزش های تکمیلی هستند. با توجه به اینکه بسیاری از دندانپزشکان عمومی کودکان ناتوان چه از نظر جسمی و چه از نظر  ذهنی را معالجه نمی کنند، والدین و مراقبان این کودکان ممکن است در پیدا کردن دندانپزشکی برای کودکان ناتوان با چالش های عدیده مواجه شوند. به همین دلیل مراقبت از دندان مهمترین نیاز در بین کودکان ناتوان جسمی و ذهنی است. به دلیل ناتوانی جسمی در بعضی از افراد معلول معمولا پیشنهاد می شود برای راحتی خود فرد و دکتر معالج به صورت بیهوشی انجام گردد.

معمولا مال اکلوژن در PSN شایع تر، شدیدتر و معمولاً مشکلات اسکلتی نسبت به مردم عادی بیشتر است. در شرایط خاصی مانند سندرم داون، عقب ماندگی ذهنی و فلج مغزی ، شیوع برخی ناهنجاری های دندانی بیشتر است و به متغیرهای مختلفی مربوط می شود: عاداتی مانند فشار دادن زبان، مکیدن انگشت و تنفس دهانی وجود پوسیدگی، از دست دادن زودهنگام دندان های شیری؛ عوامل ارثی؛ رشد ضعیف عضلانی؛  دندان قروچه و کنترل عصبی عضلانی و همچنین تأثیر داروها.

همچنین میشود به نقش رژیم غذایی اشاره کرد که اگر خیلی نرم باشد جویدن را تحریک نمی کند. همچنین به استفاده مداوم از شیشه شیر کودک اشاره می شود.

در زمینه ارتودنسی، مطالعات ژنتیکی روی رشد دندان ها، شکاف لب و یا شکاف کام و ناهنجاری های جمجمه نشان میدهند  که ژنتیک به اندازه عوامل محیطی در مشکلات دهانی مهم است و نیاز به مداخلات درمانی دارد وکه شامل مداخلات ارتودنسی و ارتوپدی می شود. بنابراین درمان نباید تنها بر اساس مولفه ژنتیکی تصمیم گیری شود، زیرا مداخلات محیطی نقش مهمی دارند و می توانند تاثییر گذار باشند.

تغذیه و رژیم غذایی در  دنداپزشکی کودکان معلول

تغذیه و رژیم غذایی از طریق تأثیر بر نوع و ویرولانس میکرو ارگانیسم های پلاک دندانی، مقاومت دندانها و ساختمان های محافظ آنها و میزان بزاق بر روی پوسیدگی های دندانی مؤثر است بنابراین استفاده از یک رژیم غذایی مناسب جهت برنامه پیشگیری در طفل معلول الزامی است.

دندان پزشک می بایستی از وضعت تغذیه ای کودک اطلاع داشته و با والدین وی در این مورد صحبت کند و در شرایط خاص اجازه هر گونه تغییر ضروری در برنامه غذایی را داشته باشد.

برای مثال در مواقعی مانند فلج مغزی شدید که مشکل بلع وجود دارد. ممکن است نیاز به استفاده از مواد خاص جهت تغذیه کودک باشد در بیماران با سندرم ها و اختلالات ویژه مانند فنیل کتونوریا  – دیابت و یا سندرم پارادرویلی (paradler willi syn) نیاز به تغذیه ویژه و یا تنها مصرف مواد کالریک دارند.

به هر حال بهتر است تعیین رژیم غذایی برای این کودکان توسط متخصص تغذیه با پزشک معالج بیمار صورت گیرد.

در گذشته براکت های سنتی برای برخی از بیماران مبتلا به فلج مغزی باعث حواس پرتی بوده است. چسباندن چیزی در دهان می‌تواند باعث افزایش حس اضطراب شود و بیماران ممکن است تمایل داشته باشند که براکت‌ها و سیم‌ها را بکشند. اما با الاینرهای متحرک، بیماران و مراقبان کنترل بیشتری دارند، به‌ویژه زمانی که نوبت به مصرف آنها می‌رسد. برای استفاده از نخ دندان و مسواک زدن. بهداشت دهان و دندان برای بیماران فلج مغزی که با الاینرهای متحرک درمان می شوند بسیار آسان تر است. با این حال، الاینرها تنها گزینه برای بیماران فلج مغزی نیست. براکت های خود بستن به زمان کمتری برای تعویض سیم نیاز دارند و می توانند بهداشت دهان و دندان را ساده کنند.  به طور کلی، کودکان مبتلا به اوتیسم و ​​آسپرگر بسیار به لامسه هستند و بسیاری از چیزها را از طریق “لمس” تجربه می‌کنند. به همین دلیل، گاهی اوقات براکت های سنتی برای آنها بهتر عمل می‌کنند، زیرا در جای خود باقی می‌مانند و چیزی قابل جابجایی برای “بازی” وجود ندارد.

شروع درمان در دندانپزشکی برای کودکان معلول چگونه است؟

اقدامات اولیه دندانپزشکی برای این کودکان معمولاً تحت تاثیر آرام بخش یا بیهوشی عمومی انجام می شود. زیرا این کودکان به سرعت حوصله شان سر می رود و بی قرار می شوند یا ممکن است در باز نگه داشتن دهان خود برای مدت زمان طولانی مقاومت کنند. به والدین و یا پرستار کودک معلول توصیه می شود که در کنار کودک در مطب دندانپزشکی بمانند.

چه اقداماتی برای پیشگیری پوسیدگی دندان در کودکان ناتوان مناسب است؟

بسیاری از محصولات مانند نخ دندان، شستشو دهنده حاوی فلوراید و وسایلی اعم از مسواک می توانند به کودک ناتوان جسمی ذهنی در جلوگیری از پوسیدگی دندان و بیماری لثه کمک کنند. هنگام مسواک زدن و کشیدن نخ دندان بر کودک خود نظارت کنید و اطمینان حاصل کنید که وی پس از مسواک زدن خمیردندان را به بیرون تف می کند و آن را نمی بلعد. خمیر دندان حاوی فلوراید برای جلوگیری از خطر پوسیدگی و سایر مشکلات دندانی برای آنها مفید است اگر میخواهید ارتودنسی دندان انجام دهید ولی هنوز هیچ اقدامی انجام نداده اید، میتوانید به مطب دکتر سیدامین همایونی از متخصصان باتجربه تهران مراجعه کنید. ما در مطب دکتر همایونی با ارائه مشاوره رایگان به شما کمک میکنیم که متناسب با بودجه و مشکلتان، بهترین درمان و دستگاه ارتودنسی را انتخاب کنید. علاوه بر این، شما را در تمام  طول دوره درمان تنها نمیگذاریم و تمام اطلاعات لازم در این خصوص را به صورت منظم در اختیار شما قرار میدهیم.