برای پاسخ به این سوال ابتدا باید بدانیم که جرم دندان چیست و چگونه تشکیل میشود ؟

حتی اگر شما بهترین بهداشت دهان را داشته باشید، باکتریهایی در دهان هستند که همراه با پروتیینها و باقیمانده ها ومحصولات جانبی مواد غذایی، لایه نازکی با عنوان پلاک دندانی را بر روی دندانها تشکیل میدهند…این پلاکها، اطراف پرکردگیهای دندانی ودر امتداد لثه نواحی که دسترسی جهت تمیز کردن آنها پایین است تشکیل میشود. تشکیل پلاک دندانی برای دندانها خوب نیست. چراکه باکتریهای موجود در پلاک دندان با ترشح اسید ،مینای دندان را تحت تاثیر قرار داده و منجر به پوسیدگی می شود. از طرفی اگر این پلاکها برداشته نشوند، کم کم آهکی شده و جرم تشکیل می شود . تشکیل جرم دندان چنان خزنده و به مرور زمان پیش می رود که فرد تصور میکند که این جرم بخشی از دندان اوست!
این تصور که جرم گیری مینای دندان را از بین میبرد ناشی از همین تفکر است که فرد جرم را بخشی از دندان خود در نظر گرفته است.

چراکه باکتریهای مولد پوسیدگی موجود در آن طی فرآیند ذکر شده در بالا منجر به پوسیدگی جرم دندان و التهاب لثه می شوند . بر این اساس ۹۰٪ بالغین بالای ۴۰ سال پوسیدگی دندان را تجربه کرده اند. اما تشکیل جرم به خصوص در زیر لثه ، منجر به التهاب لثه میشود، به این مرحله از بیماری لثه ژنژویت گفته می شود ،که غالبا با خونریزی لثه حین مسواک زدن خود را به نمایش می گذارد. از طرفی جرم با مسواک و نخ دندان بر داشته نمیشود و بنابر این فرد با دیدن این که حین مسواک زدن لثه هایش خونریزی می کند، آن نواحی دهان را مسواک نمی زند و به افزایش حجم جرم دندان در آن منطقه کمک میکند.
اگر جرم باقی بماند و به آن توجه نشود، منجربه فعالیت باکتریهای زیر لثه شده و به مرور زمان پاکت دندانی در فاصله بین دندان ولثه شکل میگیرد. سیستم ایمنی بدن شروع به ترشح مواد شیمیایی برای دفاع می کند که همراه با محصولات باکتریها منجر به از بین بردن استخوان دور دندانها می شود. به این مرحله بیماری، پریودنتیت می گویند.

‌ پس آنچه برای دندانها مضر است، جرم است نه جرم گیری

بدون تردید علت آن آسیب دیدن دندانتان نیست.بلکه اگر جرم دندان شما سنگین بوده باشد، برداشتن این جرم منجر به بیرون زدن ( اکسپوز شدن) ریشه دندان شما به محیط دهان می شود که این امر باعث می شود دندانها تا مدتی به سرما و گرما حساس شوند. اگر هنوز تخریب استخوانی صورت نگرفته باشد ،که به مرور لثه ها به جای خود بازگشته و حساسیت دندان برطرف می شود ، اما اگر تخریب شدید بوده باشد، زمان بیشتری طول می کشد تا دندان از خود دفاع کرده و حساسیت آن کم شود. این احساس حساسیت دندان بعد از جرم گیری در افرادی که دندانهای حساس دارند بیشتر است. راه حل مقطعی آن نیز استفاده از خمیر دندانها و دهانشویه های ضد حساسیت است.

در واقع سه روش اصلی برای جرمگیری دندان وجود دارد :
۱. روش دستی جرم گیری دندان، که روشی است قدیمی و بسیار دردناک و زمان بر
۲. روش استفاده از دستگاههای جرم گیری دندان( اولتراسونیک و یا پیزوالکتریک)، که روش شایع در مطبها و کلینیکهای دندانپزشکی است.جرم گیری دندان
۳. روش جراحی، که در موارد جرمهای گسترده مورد استفاده قرار می گیرد.

توصیه مهم اینکه عمل کردن به روشهای خانگی مثل استفاده از خمیر دندانهای سیگاریها و یا پودرهای جرمگیری و …. عملا مضر وفاقد ارزش درمانی جرم گیری است. این مواد به علت بالا بودن درصد ساینده ها ، مینای دندان را برداشته و دندانها را براق میکنند ولی بر جرم تشکیل شده روی دندانها تاثیری ندارند…
میتوان به نحوی جرم گیری دندان و یا جرم گیری لثه را به گرفتن جرم کتری و یا جرم سماور تشبیه کرد. چرا که همانطور که برای برداشتن جرم سماور و کتری باید از روشهای مکانیکی استفاده کرد، برای بر داشتن جرم دندان نیز فقط روشهای مکانیکی موثر است.

بعضا بیماران میپرسند « شما قرار است دندانهای ما را جرم گیری کنید یا لثه هایمان را ؟» در پاسخ باید گفت : حتی جرم زیر لثه نیز به دندانهای شما چسبیده، اما چون منجر به التهاب لثه شما میشود در حین جرم گیری دندانپزشکان کورتاژ لثه نیز انجام میدهند که در حین آن یک لایه از دیواره داخلی لثه بیمار نیز بر میدارند تا به تدریج بهبود یابد.